vault backup: 2025-05-15 23:27:04
This commit is contained in:
parent
29433a01d9
commit
1fb6415939
3 changed files with 193 additions and 130 deletions
53
.obsidian/plugins/obsidian-markdown-formatting-assistant-plugin/data.json
vendored
Normal file
53
.obsidian/plugins/obsidian-markdown-formatting-assistant-plugin/data.json
vendored
Normal file
|
|
@ -0,0 +1,53 @@
|
||||||
|
{
|
||||||
|
"triggerChar": "\\",
|
||||||
|
"sidePaneSideLeft": false,
|
||||||
|
"savedColors": [
|
||||||
|
"#ff0000"
|
||||||
|
],
|
||||||
|
"aviabileRegions": [
|
||||||
|
"textEdit",
|
||||||
|
"tabels",
|
||||||
|
"html",
|
||||||
|
"latex",
|
||||||
|
"greekLetters",
|
||||||
|
"colors",
|
||||||
|
"callouts"
|
||||||
|
],
|
||||||
|
"regionSettings": [
|
||||||
|
{
|
||||||
|
"name": "textEdit",
|
||||||
|
"active": true,
|
||||||
|
"visible": false
|
||||||
|
},
|
||||||
|
{
|
||||||
|
"name": "tables",
|
||||||
|
"active": true,
|
||||||
|
"visible": false
|
||||||
|
},
|
||||||
|
{
|
||||||
|
"name": "html",
|
||||||
|
"active": true,
|
||||||
|
"visible": false
|
||||||
|
},
|
||||||
|
{
|
||||||
|
"name": "latex",
|
||||||
|
"active": true,
|
||||||
|
"visible": false
|
||||||
|
},
|
||||||
|
{
|
||||||
|
"name": "greekLetters",
|
||||||
|
"active": true,
|
||||||
|
"visible": false
|
||||||
|
},
|
||||||
|
{
|
||||||
|
"name": "colors",
|
||||||
|
"active": true,
|
||||||
|
"visible": false
|
||||||
|
},
|
||||||
|
{
|
||||||
|
"name": "callouts",
|
||||||
|
"active": true,
|
||||||
|
"visible": false
|
||||||
|
}
|
||||||
|
]
|
||||||
|
}
|
||||||
18
.obsidian/workspace.json
vendored
18
.obsidian/workspace.json
vendored
|
|
@ -13,12 +13,12 @@
|
||||||
"state": {
|
"state": {
|
||||||
"type": "markdown",
|
"type": "markdown",
|
||||||
"state": {
|
"state": {
|
||||||
"file": "notes/POLSKI 16.05.2025.md",
|
"file": "notes/HISTORIA 16.05.2025.md",
|
||||||
"mode": "source",
|
"mode": "source",
|
||||||
"source": false
|
"source": false
|
||||||
},
|
},
|
||||||
"icon": "lucide-file",
|
"icon": "lucide-file",
|
||||||
"title": "POLSKI 16.05.2025"
|
"title": "HISTORIA 16.05.2025"
|
||||||
}
|
}
|
||||||
}
|
}
|
||||||
]
|
]
|
||||||
|
|
@ -113,12 +113,12 @@
|
||||||
"state": {
|
"state": {
|
||||||
"type": "outgoing-link",
|
"type": "outgoing-link",
|
||||||
"state": {
|
"state": {
|
||||||
"file": "notes/POLSKI 16.05.2025.md",
|
"file": "notes/HISTORIA 16.05.2025.md",
|
||||||
"linksCollapsed": false,
|
"linksCollapsed": false,
|
||||||
"unlinkedCollapsed": true
|
"unlinkedCollapsed": true
|
||||||
},
|
},
|
||||||
"icon": "links-going-out",
|
"icon": "links-going-out",
|
||||||
"title": "Outgoing links from POLSKI 16.05.2025"
|
"title": "Outgoing links from HISTORIA 16.05.2025"
|
||||||
}
|
}
|
||||||
},
|
},
|
||||||
{
|
{
|
||||||
|
|
@ -142,13 +142,13 @@
|
||||||
"state": {
|
"state": {
|
||||||
"type": "outline",
|
"type": "outline",
|
||||||
"state": {
|
"state": {
|
||||||
"file": "notes/POLSKI 16.05.2025.md",
|
"file": "notes/HISTORIA 16.05.2025.md",
|
||||||
"followCursor": false,
|
"followCursor": false,
|
||||||
"showSearch": false,
|
"showSearch": false,
|
||||||
"searchQuery": ""
|
"searchQuery": ""
|
||||||
},
|
},
|
||||||
"icon": "lucide-list",
|
"icon": "lucide-list",
|
||||||
"title": "Outline of POLSKI 16.05.2025"
|
"title": "Outline of HISTORIA 16.05.2025"
|
||||||
}
|
}
|
||||||
},
|
},
|
||||||
{
|
{
|
||||||
|
|
@ -192,7 +192,7 @@
|
||||||
}
|
}
|
||||||
},
|
},
|
||||||
{
|
{
|
||||||
"id": "910ebeccf172cba3",
|
"id": "da52b90ae065325c",
|
||||||
"type": "leaf",
|
"type": "leaf",
|
||||||
"state": {
|
"state": {
|
||||||
"type": "side-panel-control-view",
|
"type": "side-panel-control-view",
|
||||||
|
|
@ -226,14 +226,14 @@
|
||||||
"obsidian42-brat:BRAT": false
|
"obsidian42-brat:BRAT": false
|
||||||
}
|
}
|
||||||
},
|
},
|
||||||
"active": "0af38a9755868e2b",
|
"active": "801cb97c4f56dcb9",
|
||||||
"lastOpenFiles": [
|
"lastOpenFiles": [
|
||||||
|
"notes/POLSKI 16.05.2025.md",
|
||||||
"notes/HISTORIA 16.05.2025.md",
|
"notes/HISTORIA 16.05.2025.md",
|
||||||
"notes/MAEMATYKA.md",
|
"notes/MAEMATYKA.md",
|
||||||
"Excalidraw/Drawing 2025-05-15 22.46.50.excalidraw.md",
|
"Excalidraw/Drawing 2025-05-15 22.46.50.excalidraw.md",
|
||||||
"Excalidraw",
|
"Excalidraw",
|
||||||
"2025-05-16.md",
|
"2025-05-16.md",
|
||||||
"notes/POLSKI 16.05.2025.md",
|
|
||||||
"Welcome.md"
|
"Welcome.md"
|
||||||
]
|
]
|
||||||
}
|
}
|
||||||
|
|
@ -1,166 +1,176 @@
|
||||||
## **1. Sejm Wielki (1788–1792)**
|
## **I. Sejm Wielki (1788–1792) – reformy i uchwalenie Konstytucji 3 Maja**
|
||||||
|
|
||||||
- **Nazwy alternatywne**: Sejm Czteroletni, Sejm Konstytucyjny.
|
### **1. Okoliczności zwołania Sejmu Wielkiego**
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Przyczyny**:
|
||||||
|
|
||||||
- **Kontekst historyczny**:
|
- Słabość Polski po I rozbiorze (1772).
|
||||||
|
|
||||||
|
- Wpływ idei oświeceniowych (Monteskiusz, Rousseau).
|
||||||
|
|
||||||
|
- Wojna rosyjsko-turecka (1787–1792) – Rosja zajęta walką, Prusy zachęcały Polskę do uniezależnienia się.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Cel początkowy**: Reformy wojskowe i podatkowe (sejm skonfederowany, by uniknąć liberum veto).
|
||||||
|
|
||||||
- Reakcja na osłabienie Polski po I rozbiorze (1772).
|
- **Ewolucja**: Pod wpływem **Stronnictwa Patriotycznego** przekształcił się w **Sejm Konstytucyjny**.
|
||||||
|
|
||||||
- Próba reform w oblicku zagrożenia ze strony Rosji, Prus i Austrii.
|
- Miał być to sejm, który miał zatwierdzić tylko nową forme przymierza Polsko-Rosyjskiego i miał obradować pod węzłem konfederacji (BRAK LIBERUM VETO)
|
||||||
|
|
||||||
- Wpływ oświecenia i rewolucji amerykańskiej/francuskiej.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Przebieg**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Data**: 1788–1792.
|
|
||||||
|
### **2. Stronnictwa polityczne**
|
||||||
- **Miejsce obrad**: Warszawa.
|
|
||||||
|
|**Stronnictwo**|**Przywódcy**|**Cele**|
|
||||||
- **Skład**: Podwojenie liczby posłów (izba niższa – Izba Poselska).
|
|---|---|---|
|
||||||
|
|**Patriotyczne**|Hugo Kołłątaj, Ignacy Potocki, Stanisław Małachowski|Reformy, zniesienie liberum veto, wzmocnienie państwa|
|
||||||
- **Frakcje**:
|
|**Królewskie**|Stanisław August Poniatowski|Reformy, ale ostrożnie, by nie drażnić Rosji|
|
||||||
|
|**Hetmańskie**|Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki|Przeciwnicy reform, poparcie Rosji|
|
||||||
- **Stronnictwo Patriotyczne** (Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, król Stanisław August Poniatowski) – dążyło do reform.
|
|
||||||
|
### **3. Najważniejsze reformy Sejmu Wielkiego**
|
||||||
- **Stronnictwo Hetmańskie** (magnaci przeciwni zmianom, np. Szczęsny Potocki).
|
|
||||||
|
- **Polityczne**:
|
||||||
- **Reformy**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Wojskowe**: Zwiększenie armii do 100 tys. żołnierzy.
|
- Zniesienie **Rady Nieustającej** (1789) – organu zależnego od Rosji.
|
||||||
|
|
||||||
- **Polityczne**: Zniesienie Rady Nieustającej (1789), przywrócenie władzy sejmików.
|
- Zniesienie **liberum veto** i **wolnej elekcji** (Konstytucja 3 Maja).
|
||||||
|
|
||||||
- **Społeczne**: Prawa dla mieszczan (prawo do nabywania ziemi, dostęp do urzędów – tzw. **uchwała miejska** z 1791).
|
- **Społeczne**:
|
||||||
|
|
||||||
- **Skutki**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- Przygotowanie gruntu pod Konstytucję 3 Maja.
|
- **Uchwała miejska** (1791) – prawa dla mieszczan (np. dostęp do urzędów).
|
||||||
|
|
||||||
- Wzrost napięć z Rosją i wewnętrznych sporów.
|
- **Ochrona chłopów** (bez zniesienia pańszczyzny).
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Wojskowe**:
|
||||||
|
|
||||||
|
- Powiększenie armii do **100 tys. żołnierzy**.
|
||||||
|
|
||||||
|
- Ustanowienie **Orderu Virtuti Militari** (1792) po bitwie pod Zieleńcami.
|
||||||
|
|
||||||
|
|
||||||
---
|
- Marszałkiem sejmu został Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha
|
||||||
|
|
||||||
## **2. Konstytucja 3 Maja (1791)**
|
### **4. Konstytucja 3 Maja (1791)**
|
||||||
|
|
||||||
- **Podstawowe informacje**:
|
- **Pierwsza w Europie, druga na świecie** (po USA).
|
||||||
|
|
||||||
- **Data uchwalenia**: 3 maja 1791 r.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Miejsce**: Warszawa.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Znaczenie**: Pierwsza w Europie, druga na świecie (po amerykańskiej) nowoczesna konstytucja.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Główne postanowienia**:
|
- **Główne postanowienia**:
|
||||||
|
|
||||||
- **Ustrój**: Monarchia dziedziczna (po śmierci Stanisława Augusta tron dla dynastii Wettynów).
|
- Monarchia dziedziczna (po Poniatowskim – Wettyni).
|
||||||
|
|
||||||
- **Podział władzy**:
|
- Trójpodział władzy (wzór Monteskiusza).
|
||||||
|
|
||||||
- **Władza ustawodawcza**: Sejm (izba niższa – Izba Poselska, izba wyższa – Senat).
|
- Zniesienie liberum veto i wolnej elekcji.
|
||||||
|
|
||||||
- **Władza wykonawcza**: Król i Straż Praw (rząd).
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Władza sądownicza**: niezawisłe sądy.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Zniesienie liberum veto i wolnej elekcji**.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Prawa obywatelskie**: Tolerancja religijna, ale katolicyzm jako religia panująca.
|
- Tolerancja religijna, ale katolicyzm jako religia panująca.
|
||||||
|
|
||||||
- **Chłopi**: Ochrona prawna (wprowadzenie **opieki prawnej**), ale bez zniesienia poddaństwa.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Reakcje**:
|
- **Reakcje**:
|
||||||
|
|
||||||
- **Kraj**: Entuzjazm mieszczaństwa i postępowej szlachty; sprzeciw magnaterii.
|
- Entuzjazm w kraju, sprzeciw magnatów (**Targowica**) i Rosji.
|
||||||
|
|
||||||
- **Międzynarodowa**: Rosja i Prusy uznały konstytucję za zagrożenie; ciche poparcie Francji.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Skutki**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- Zjednoczenie opozycji magnackiej (Targowica).
|
|
||||||
|
|
||||||
- Wojna w obronie konstytucji (1792).
|
|
||||||
|
|
||||||
|
|
||||||
---
|
---
|
||||||
|
|
||||||
## **3. Konfederacja targowicka (1792)**
|
## **II. Konfederacja targowicka (1792) i II rozbiór Polski**
|
||||||
|
|
||||||
- **Przyczyny**:
|
### **1. Przyczyny Targowicy**
|
||||||
|
|
||||||
|
- Sprzeciw magnatów (Potocki, Branicki, Rzewuski) wobec reform.
|
||||||
|
|
||||||
- Sprzeciw magnaterii wobec reform Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 Maja.
|
- Obawa przed utratą przywilejów szlacheckich.
|
||||||
|
|
||||||
- Obawa przed utratą przywilejów.
|
|
||||||
|
|
||||||
- Wsparcie Rosji (Katarzyna II).
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Przebieg**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Data zawiązania**: 14 maja 1792 r. w Targowicy (dziś Ukraina).
|
- **Wsparcie Rosji** (Katarzyna II).
|
||||||
|
|
||||||
- **Przywódcy**: Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Wojna polsko-rosyjska (1792)**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- Bitwy pod **Zielencami** (zwycięstwo Polaków, Józef Poniatowski) i **Dubienką** (Tadeusz Kościuszko).
|
|
||||||
|
|
||||||
- Klęska Polski z powodu przewagi Rosji i zdrady króla (przystąpienie do Targowicy).
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Skutki**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- **II rozbiór Polski (1793)**: Rosja i Prusy anektują kolejne ziemie.
|
|
||||||
|
### **2. Przebieg**
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Zawiązanie**: 14 maja 1792 r. w Targowicy (Ukraina).
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Wojna polsko-rosyjska (1792)**:
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Bitwa pod Zieleńcami** (zwycięstwo Polaków, Józef Poniatowski).
|
||||||
|
|
||||||
- Unieważnienie Konstytucji 3 Maja.
|
- **Bitwa pod Dubienką** (Kościuszko, przegrana z powodu zdrady Prus).
|
||||||
|
|
||||||
- Upadek autorytetu króla Stanisława Augusta.
|
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Kapitulacja króla**: Stanisław August przystąpił do Targowicy (lipiec 1792).
|
||||||
|
|
||||||
|
|
||||||
|
### **3. Skutki**
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Unieważnienie Konstytucji 3 Maja**.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **II rozbiór Polski (1793)** – Rosja i Prusy zajęły kolejne ziemie.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Upadek autorytetu króla**.
|
||||||
|
|
||||||
|
|
||||||
---
|
---
|
||||||
|
|
||||||
## **4. Powstanie Kościuszkowskie (1794)**
|
## **III. Powstanie Kościuszkowskie (1794) – ostatni zryw przed upadkiem Rzeczypospolitej**
|
||||||
|
|
||||||
- **Przyczyny**:
|
### **1. Przyczyny**
|
||||||
|
|
||||||
|
- Reakcja na II rozbiór i represje.
|
||||||
|
|
||||||
- Reakcja na II rozbiór i rosnące represje.
|
- Inspiracja rewolucją francuską.
|
||||||
|
|
||||||
- Inspiracja rewolucją francuską.
|
|
||||||
|
|
||||||
- Bunt przeciwko redukcji wojska polskiego przez Rosję.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Przebieg**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Wybuch**: 24 marca 1794 r. w Krakowie – Tadeusz Kościuszko ogłasza **Akt Powstania**.
|
- Redukcja wojska polskiego przez Rosję.
|
||||||
|
|
||||||
- **Uniwersał Połaniecki** (7 maja 1794):
|
|
||||||
|
|
||||||
- Zniesienie poddaństwa chłopów (w zamian za udział w walkach).
|
|
||||||
|
|
||||||
- Ograniczenie pańszczyzny.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Bitwy**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Racławice** (4 kwietnia 1794) – zwycięstwo kosynierów (Bartosz Głowacki).
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Warszawa** (powstanie ludowe pod wodzą Jana Kilińskiego).
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Maciejowice** (10 października 1794) – klęska, Kościuszko ranny i wzięty do niewoli.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Rzeź Pragi** (4 listopada 1794) – stłumienie powstania przez wojska Suworowa.
|
|
||||||
|
|
||||||
- **Skutki**:
|
|
||||||
|
|
||||||
- **III rozbiór Polski (1795)** – utrata niepodległości na 123 lata.
|
|
||||||
|
### **2. Przebieg**
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Akt Insurekcji** (24 marca 1794, Kraków):
|
||||||
|
|
||||||
|
- Kościuszko jako **Naczelnik Narodu**.
|
||||||
|
|
||||||
- Represje wobec uczestników (konfiskaty majątków, więzienia).
|
- Hasło: _„Wolność, Całość, Niepodległość”_.
|
||||||
|
|
||||||
- Symbol oporu i walki o wolność (inspiracja dla przyszłych pokoleń).
|
- **Bitwy**:
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Racławice** (4 kwietnia) – zwycięstwo kosynierów (Bartosz Głowacki).
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Powstanie w Warszawie** (17–18 kwietnia) – Jan Kiliński.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Maciejowice** (10 października) – klęska, Kościuszko w niewoli.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Rzeź Pragi** (4 listopada) – masakra ludności przez Rosjan (Suworow).
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Uniwersał Połaniecki** (7 maja 1794):
|
||||||
|
|
||||||
|
- Miał zachęcić chłopów do powstania i nadawał im wolność osobistą, zmiejszał wymiar pańszczyzny i zakazał wyrzucania chłopów z użytkowanej przez nich ziemi
|
||||||
|
|
||||||
|
- Zniesienie poddaństwa chłopów (dla walczących).
|
||||||
|
|
||||||
|
- Ograniczenie pańszczyzny.
|
||||||
|
|
||||||
|
|
||||||
|
### **3. Skutki**
|
||||||
|
|
||||||
|
- **III rozbiór Polski (1795)** – Rosja, Prusy i Austria wymazują Polskę z mapy na **123 lata**.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Represje**: Konfiskaty majątków, więzienia dla uczestników.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Symbol**: Ostatni zryw niepodległościowy przed XIX-wiecznymi powstaniami.
|
||||||
|
|
||||||
|
|
||||||
---
|
---
|
||||||
|
|
||||||
### **Kluczowe postacie**:
|
## **Podsumowanie – kluczowe daty i postacie**
|
||||||
|
|
||||||
- **Tadeusz Kościuszko** – przywódca powstania.
|
### **Ważne daty**
|
||||||
|
|
||||||
|
- **1788–1792** – Sejm Wielki.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **3 maja 1791** – Konstytucja 3 Maja.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **1792** – Targowica i II rozbiór.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **1794** – Powstanie Kościuszkowskie.
|
||||||
|
|
||||||
|
- **1795** – III rozbiór Polski.
|
||||||
|
|
||||||
|
|
||||||
|
### **Kluczowe postacie**
|
||||||
|
|
||||||
|
- **Tadeusz Kościuszko** – przywódca powstania 1794 r.
|
||||||
|
|
||||||
- **Hugo Kołłątaj** – współautor Konstytucji 3 Maja.
|
- **Hugo Kołłątaj** – współautor Konstytucji 3 Maja.
|
||||||
|
|
||||||
|
|
@ -169,10 +179,10 @@
|
||||||
- **Jan Kiliński** – przywódca powstania w Warszawie.
|
- **Jan Kiliński** – przywódca powstania w Warszawie.
|
||||||
|
|
||||||
|
|
||||||
### **Znaczenie ogólne**:
|
### **Znaczenie**
|
||||||
|
|
||||||
- Ostatnie próby ratowania niepodległości Rzeczypospolitej.
|
- **Konstytucja 3 Maja** – przełom w dziejach Polski, wzór dla innych narodów.
|
||||||
|
|
||||||
- Demonstracja siły ruchu patriotycznego mimo klęsk.
|
- **Powstanie Kościuszkowskie** – ostatnia próba ratowania niepodległości.
|
||||||
|
|
||||||
- Dziedzictwo idei oświeceniowych i walki o demokrację.
|
- **Dziedzictwo**: Walka o wolność inspirowała kolejne pokolenia (powstania listopadowe, styczniowe).
|
||||||
Loading…
Add table
Reference in a new issue