diff --git a/.obsidian/workspace.json b/.obsidian/workspace.json index ef90781..f7efde2 100644 --- a/.obsidian/workspace.json +++ b/.obsidian/workspace.json @@ -239,6 +239,16 @@ "icon": "viewIcon", "title": "Markdown-Autocomplete" } + }, + { + "id": "1bb0582c77aaaecf", + "type": "leaf", + "state": { + "type": "copilot-chat-view", + "state": {}, + "icon": "message-square", + "title": "Copilot" + } } ], "currentTab": 6 @@ -267,7 +277,7 @@ "copilot:Open Copilot Chat": false } }, - "active": "c4502a3f6b7de95c", + "active": "801cb97c4f56dcb9", "lastOpenFiles": [ "notes/POLSKI 16.05.2025.md", "notes/NIEMIECKI 19.05.2025.md", diff --git a/notes/NIEMIECKI 19.05.2025.md b/notes/NIEMIECKI 19.05.2025.md index 13fc19c..bcfbb82 100644 --- a/notes/NIEMIECKI 19.05.2025.md +++ b/notes/NIEMIECKI 19.05.2025.md @@ -5,15 +5,15 @@ | nazywać obowiązki domowe | X | | | stosować przysłówki określające pory dnia (przy powtarzalności) | X | | | stosować zaimki dzierżawcze w celowniku i bierniku | X | | -| wypełniać formularz reklamacyjny | | | +| wypełniać formularz reklamacyjny | X | | | odmieniać i stosować czasownik wissen | X | | | opowiadać o dniu własnym i innych osób | X | | | stosować wyrażenie es gibt | X | | -| analizować statystyki | | | +| analizować statystyki | | X | | opowiadać o wykonywanych obowiązkach oraz pytać o nie i reagować na pytanie związane z obowiązkami w domu | X | | -| wymieniać wady i zalety zakupów online | | | -| wyrażać opinie na temat zakupów online | | | -# **1. GRAMMATIK** +| wymieniać wady i zalety zakupów online | X | | +| wyrażać opinie na temat zakupów online | X | | +# 1. GRAMMATIK ### - Przysłówki określające pory dnia (przy powtarzalności) @@ -26,10 +26,13 @@ - Przysłówki określające pory dnia, w przypadku których czynność powtarza się regularnie, otrzymują końcówkę **-s** - Przykłady -1. **Am Abend** führe ich meinen Hund aus - (**Wieczorem** wyprowadzam mojego psa) -2. **Abends** führe ich meinen Hund aus - (**Wieczorami** wyprowadzam mojego psa) +1. **Am Abend** führe ich meinen Hund aus (_**Wieczorem** wyprowadzam mojego psa_). +2. **Abends** führe ich meinen Hund aus (_**Wieczorami** wyprowadzam mojego psa_). +3. **Morgens** trinke ich Kaffee. (**_Codziennie** rano piję kawę_). +4. **Vormittags** arbeite ich im Büro. (**_Przedpołudniami** pracuję w biurze_). +5. **Mittags** esse ich zu Hause. (_**W południe** jem w domu_ – codziennie). +6. **Nachmittags** spiele ich Fußball. (**_Po południu** gram w piłkę_ – regularnie). +7. **Abends** sehe ich fern. (_**Wieczorami** oglądam telewizję_). ### - Czasownik wissen @@ -43,64 +46,91 @@ - Czasownik **wissen** oznacza wiedzieć. Odmienia się on podobnie do czasowników modalnych. Czasownik ten ma w 1. i 3. osobie liczby pojedynczej takie same formy - Przykłady -1. Das weiß ich nicht. (Nie wiem). -2. Er weiß es nicht. (On tego nie wie). +1. Das **weiß** ich nicht. (_Nie wiem_). +2. Er **weiß** es nicht. (_On tego nie wie_). +3. Ich **weiß** die Antwort. (_Znam odpowiedź_). +4. Du **weißt** nicht, wo er ist. (_Nie wiesz, gdzie on jest_). +5. Er **weiß** alles über Autos. (_On wie wszystko o samochodach_). +6. Wir **wissen**, dass du lügst. (_Wiemy, że kłamiesz_). +7. Ihr **wisst** zu viel! (_Wy wiecie za dużo!_). ### - Zaimek dzierżawczy w celowniku i bierniku - Zaimki dzierżawcze mają w języku niemieckim różne formy - zależnie od osoby i rodzaju rzeczownika. Zaimek dzierżawczy odmienia się przez przypadki. + +- Zaimek dzierżawczy (np. _mein_, _dein_) musi być dopasowany do: + + - **przypadku** (celownik/biernik), + - **rodzaju** rzeczownika (męski/żeński/niematerialny/l. mnoga). -| CELOWNIK | | | | -|:--------------------------- |:--------------------------- |:------------------------- |:----------------------- | -| liczba pojedyncza | | | | -| Męski | Damski | Neutralny | Mnogi | -| d==em==/ein==em==
Vater | d==er/==ein==er==
Mutter | d==em==/ein==em==
Kind | d==en==/-
Kindern | -| mein==em==/ | mein==er==/ | mein==em==/ | mein==en==/ | -| dein==em==/ | dein==er==/ | dein==em==/ | dein==en==/ | -| sein==em==/ | sein==er==/ | sein==em==/ | sein==en==/ | -| unser==em==/ | unser==er==/ | unser==em==/ | unser==en==/ | -| eur==em==/ | eur==er==/ | eur==em==/ | eur==en==/ | -| ihr==em==/
Ihr==em==
| ihr==er==/
Ihr==er== | ihr==em==/
Ihr==em== | ihr==en==/
Ihr==en== | -| Vater | Mutter | Kind | Kindern | +| CELOWNIK | Komu? | Czemu? | | +| :-------------------------- | :-------------------------- | :------------------------ | :----------------------- | +| liczba pojedyncza | | | | +| Męski | Damski | Nijaki | Mnogi | +| d**em**/ein**em**
Vater | d**er**/ein**er**
Mutter | de**m**/ein**em**
Kind | de**n**/-
Kinde**rn** | +| mein**em**/ | mein**er**/ | mein**em**/ | mein**en**/ | +| dein**em**/ | dein**er**/ | dein**em**/ | dein**en**/ | +| sein**em**/ | sein**er**/ | sein**em**/ | sein**en**/ | +| unser**em**/ | unser**er**/ | unser**em**/ | unser**en**/ | +| eur**em**/ | eur**er**/ | eur**em**/ | eur**en**/ | +| ihr**em**/
Ihr**em**
| ihr**er**/
Ihr**er** | ihr**em**/
Ihr**em** | ihr**en**/
Ihr**en** | +| Vater | Mutter | Kind | Kindern | -| BIERNIK | | | | -| -------------------------- | -------------------------- | ------------------- | --------------------- | -| liczba pojedyncza | | | | -| Męski | Damski | Neutralny | Mnogi | -| d==en==/ein==en==
Vater | d==ie==/ein==e==
Mutter | d==as==/ein
Kind | d==ie==/
Kinder | -| mein==en==/ | mein==e==/ | mein/ | mein==e==/ | -| dein==en==/ | dein==e==/ | dein/ | dein==e==/ | -| sein==en==/ | sein==e==/ | sein/ | sein==e==/ | -| unser==en==/ | unser==e==/ | unser/ | unser==e==/ | -| eur==en==/ | eur==e==/ | euer/ | eur==e==/ | -| ihr==en==/
Ihr==en== | ihr==e==/
Ihr==e== | ihr/
Ihr | ihr==e==/
Ihr==e== | -| Vater | Mutter | Kind | Kinder | -- Przykłady: -1. Ich lerne gern in ==meinem== Zimmer. - (Chętnie uczę się w ==moim== pokoju). -2. Wir helfen ==unseren== Eltern. - (Pomagamy ==naszym== rodzicom). -3. Ich räume ==mein== Zimmer auf. - (Sprzątam ==mój== pokój). -4. Er besucht ==seinen== Vater. - (On odwiedza ==swojego== ojca). +| BIERNIK | Kogo? | Co? | | +| -------------------------- | -------------------------- | --------------- | --------------------- | +| liczba pojedyncza | | | | +| Męski | Damski | Nijaki | Mnogi | +| d**en**/ein**en**
Vater | d**ie**/ei**ne**
Mutter | das/ein
Kind | di**e**/
Kinder | +| mein**en**/ | mei**ne**/ | mein/ | mei**ne**/ | +| dein**en**/ | dei**ne**/ | dein/ | dei**ne**/ | +| sein**en**/ | sei**ne**/ | sein/ | sei**ne**/ | +| unser**en**/ | unse**re**/ | unser/ | unse**re**/ | +| eur**en**/ | eu**re**/ | euer/ | eu**re**/ | +| ihr**en**/
Ihr**en** | ih**re**/
Ih**re** | ihr/
Ihr | ih**re**/
Ih**re** | +| Vater | Mutter | Kind | Kinder | +- Przykłady - celownik: +1. Ich helfe **meinem** Bruder. (_Pomagam mojemu bratu_ – męski). +2. Sie gibt **ihrer** Freundin ein Geschenk. (_Ona daje prezent swojej przyjaciółce_ – żeński). +3. Er antwortet **seinem** Lehrer. (_On odpowiada swojemu nauczycielowi_ – męski). +4. Wir danken **unserer** Mutter. (_Dziękujemy naszej mamie_ – żeński). +5. Das Kind folgt **seinem** Hund. (_Dziecko idzie za swoim psem_ – nijaki). +6. Ich schreibe **meinen** Eltern. (_Piszę do moich rodziców_ – l. mnoga). +7. Er hilft **keinem** Fremden. (_On nie pomaga żadnemu obcemu_ – męski). +8. Sie zeigt **ihrer** Tochter das Bild. (_Ona pokazuje swojej córce obraz_ – żeński). +9. Wir schenken **unserem** Kind ein Buch. (_Dajemy naszemu dziecku książkę_ – nijaki). +10. Ihr gebt **euren** Freunden Geld. (_Dajecie swoim przyjaciołom pieniądze_ – l. mnoga). + +- Przykłady - biernik: +1. Ich helfe **meinem** Bruder. (_Pomagam mojemu bratu_ – męski). +2. Sie gibt **ihrer** Freundin ein Geschenk. (_Ona daje prezent swojej przyjaciółce_ – żeński). +3. Er antwortet **seinem** Lehrer. (_On odpowiada swojemu nauczycielowi_ – męski). +4. Wir danken **unserer** Mutter. (_Dziękujemy naszej mamie_ – żeński). +5. Das Kind folgt **seinem** Hund. (_Dziecko idzie za swoim psem_ – nijaki). +6. Ich schreibe **meinen** Eltern. (_Piszę do moich rodziców_ – l. mnoga). +7. Er hilft **keinem** Fremden. (_On nie pomaga żadnemu obcemu_ – męski). +8. Sie zeigt **ihrer** Tochter das Bild. (_Ona pokazuje swojej córce obraz_ – żeński). +9. Wir schenken **unserem** Kind ein Buch. (_Dajemy naszemu dziecku książkę_ – nijaki). +10. Ihr gebt **euren** Freunden Geld. (_Dajecie swoim przyjaciołom pieniądze_ – l. mnoga). + ### - Wyrażenie es gibt -- Po zwrocie es gibt (jest/są) rzeczownik występuje w bierniku +- Po zwrocie es gibt (_jest/są_) rzeczownik występuje w bierniku (_Akkusativ_) - Przykłady -1. Es gibt hier einen Blumenladen. - (Tutaj jest kwiaciarnia). -2. Es gibt im Zimmer kein Bett. - (W pokoju nie ma łóżka). -3. Es gibt in der Stadt viele Geschäfte. - (W mieście jest dużo sklepów). +1. **Es gibt** einen Park in der Stadt. (_W mieście jest park_ – męski, biernik: _einen_). +2. **Es gibt** hier keine Schule. (_Tu nie ma szkoły_ – żeński, biernik: _keine_). +3. **Es gibt** im Wald viele Tiere. (_W lesie jest wiele zwierząt_ – l. mnoga, biernik: _viele_). +4. **Es gibt** heute keinen Kuchen. (_Dziś nie ma ciasta_ – męski, biernik: _keinen_). +5. **Es gibt** in diesem Café leckere Kekse. (_W tej kawiarni są pyszne ciasteczka_ – l. mnoga). +6. **Es gibt** kein Problem. (_Nie ma problemu_ – nijaki, biernik: _kein_). +7. **Es gibt** eine neue Regel. (_Jest nowa zasada_ – żeński, biernik: _eine_). +8. **Es gibt** zu viel Lärm. (_Jest za dużo hałasu_ – męski, biernik: _viel_). +9. **Es gibt** nur einen Weg. (_Jest tylko jedna droga_ – męski). +10. **Es gibt** in Deutschland viele Burgen. (_W Niemczech jest wiele zamków_). # 2. OBOWIĄZKI DOMOWE -- Welche Pflichten hast du zu Hause? - (ile masz obowiązków w domu) - die Pflichten - obowiązki +- Obowiązki 1. Staub saugen - Odkurzać 2. das Zimmer aufräumen - Sprzątać pokój 3. die Hemden bügeln - Prasować koszule @@ -112,24 +142,110 @@ 9. Ordnung machen - zrobić porządek 10. die Wäsche waschen - prać, robić pranie + - Obowiązki (2 do osoby w rodzinie) - - Ja - 1. Ich räume mein zimmer auf - 2. Ich bringe den Müll raus. - - Siostra - 1. Meine Schwester putzt das Haus. - 2. Meine Schwester füttert den Hund. - - Tata - 1. Mein Vater mäht den Rasen. - 2. Mein Vater repariert das Auto. - - Mama - 1. Meine Mutter macht das Abendessen. - 2. Meine Mutter wäscht die Wäsche. +- Ja: + 1. **Ich räume mein Zimmer auf.** (_Sprzątam swój pokój_). + 2. **Ich bringe den Müll raus.** (_Wynoszę śmieci_). +- Siostra (Schwester): + 1. **Meine Schwester putzt das Haus.** (_Moja siostra sprząta dom_). + 2. **Meine Schwester füttert den Hund.** (_Moja siostra karmi psa_). +- Tata (Vater): + 1. **Mein Vater mäht den Rasen.** (_Mój tata kosi trawę_). + 2. **Mein Vater repariert das Auto.** (_Mój tata naprawia samochód_). +- Mama (Mutter): + 1. **Meine Mutter macht das Abendessen.** (_Mama robi kolację_). + 2. **Meine Mutter wäscht die Wäsche.** (_Mama robi pranie_). + +- Przykładowe zdania: + 1. **Ich sauge jeden Tag Staub.** (_Codziennie odkurzam_). + 2. **Mein Bruder räumt sein Zimmer auf.** (_Mój brat sprząta swój pokój_). + 3. **Meine Mutter bügelt die Hemden.** (_Mama prasuje koszule_). + 4. **Am Abend spüle ich das Geschirr.** (_Wieczorem zmywam naczynia_). + 5. **Samstags wische ich den Fußboden.** (_W soboty myję podłogę_). + 6. **Sie legt ihre Klamotten in den Schrank.** (_Ona wkłada swoje ubrania do szafy_). + 7. **Jeden Montag bringe ich den Müll weg.** (_W każdy poniedziałek wynoszę śmieci_). + 8. **Mein Vater putzt die Dusche.** (_Mój tata czyści prysznic_). + 9. **Sonntags mache ich Ordnung im Haus.** (_W niedziele robię porządek w domu_). + 10. **Meine Schwester wäscht die Wäsche.** (_Moja siostra robi pranie_). +-  Dodatkowe pytania i odpowiedzi: + 1. **Welche Pflichten hast du zu Hause?** (_Jakie masz obowiązki w domu?_) + - **Ich muss mein Zimmer aufräumen und den Müll wegbringen.** (_Muszę sprzątać pokój i wynosić śmieci_). + 2. **Wer hilft dir bei den Hausaufgaben?** (_Kto pomaga ci w obowiązkach domowych?_) + - **Meine Schwester putzt das Badezimmer, und mein Vater kocht manchmal.** (_Moja siostra czyści łazienkę, a tata czasem gotuje_). + 3. **Was machst du am Wochenende?** (_Co robisz w weekend?_) + - **Ich wasche die Wäsche und sauge Staub.** (_Piorę i odkurzam_). # 3. OPIS DNIA - 1. Um 7 Uhr stehe ich auf, ziehe mich an und packe für die Schule, dann frühstücke ich, putze mir die Zähne und gehe zur Schule - 2. von 8 bis 15 Uhr lerne ich in der Schule - 3. Um 16 Uhr komme ich nach Hause, esse zu Abend und mache dann meine Hausaufgaben. - 4. Von 18 bis 23 Uhr spiele ich am Computer und spreche mit meinen Freunden - 5. Um 23 Uhr dusche ich und gehe ins Bett +- Główne zwroty i słownictwo: + - **aufstehen** – wstawać + - **sich anziehen** – ubierać się + - **für die Schule packen** – pakować się do szkoły + - **frühstücken** – jeść śniadanie + - **sich die Zähne putzen** – myć zęby + - **zur Schule gehen** – iść do szkoły + - **lernen** – uczyć się + - **nach Hause kommen** – wracać do domu + - **zu Abend essen** – jeść kolację + - **Hausaufgaben machen** – odrabiać lekcje + - **am Computer spielen** – grać na komputerze + - **mit Freunden sprechen** – rozmawiać z przyjaciółmi + - **duschen** – brać prysznic + - **ins Bett gehen** – iść spać + +- Pełny opis dnia: + 1. **Um 7 Uhr** stehe ich auf, ziehe mich an und packe für die Schule, dann frühstücke ich, putze mir die Zähne und gehe zur Schule. + 2. **Von 8 bis 15 Uhr** lerne ich in der Schule. + 3. **Um 16 Uhr** komme ich nach Hause, esse zu Abend und mache dann meine Hausaufgaben. + 4. **Von 18 bis 23 Uhr** spiele ich am Computer und spreche mit meinen Freunden. + 5. **Um 23 Uhr** dusche ich und gehe ins Bett. + +- 10 Przykładowych zdań z wyjaśnieniem +1. **Ich stehe um 7 Uhr auf.** (_Wstaję o 7:00_) – Czasownik **aufstehen** jest rozdzielny (trennbar), więc przedrostek **auf** idzie na koniec zdania. +2. **Ich ziehe mich schnell an.** (_Ubieram się szybko_) – **sich anziehen** to zwrot czasownikowy (odmienia się przez osoby: _ich ziehe mich an_, _du ziehst dich an_). +3. **Ich packe meinen Rucksack für die Schule.** (_Pakuję plecak do szkoły_) – **für + Akkusativ** (dla szkoły). +4. **Zum Frühstück esse ich Brot mit Käse.** (_Na śniadanie jem chleb z serem_) – **zum Frühstück** = na śniadanie. +5. **Ich putze mir die Zähne mit Zahnpasta.** (_Myję zęby pastą_) – **sich (Dativ) die Zähne putzen** (np. _ich putze mir_, _er putzt sich_). +6. **Die Schule beginnt um 8 Uhr.** (_Lekcje zaczynają się o 8:00_) – Czas **um + godzinę** (np. _um 15 Uhr_). +7. **Nach der Schule komme ich nach Hause.** (_Po szkole wracam do domu_) – **nach + Dativ** (np. _nach dem Unterricht_). +8. **Ich mache meine Hausaufgaben am Schreibtisch.** (_Odrabiam lekcje przy biurku_) – **am Schreibtisch** = przy biurku (lokalizacja). +9. **Am Abend spiele ich Videospiele.** (_Wieczorem gram w gry wideo_) – **am Abend** = wieczorem (określenie czasu). +10. **Ich gehe um 23 Uhr schlafen.** (_Idę spać o 23:00_) – **schlafen gehen** = iść spać (czasownik rozdzielny).| + +# 4. ZAKUPY ONLINE (REKLAMACJA) + +- Przydatne słownictwo + - **online kaufen** – kupować online + - **der Artikel/das Produkt** – artykuł/produkt + - **kaputt/defekt** – zepsuty + - **nicht funktionieren** – nie działać + - **reklamieren** – reklamować + - **der Kundenservice** – obsługa klienta + - **zurückschicken** – odesłać + - **das Geld zurückverlangen** – żądać zwrotu pieniędzy + - **der Umtausch** – wymiana + - **die Rechnung/der Kassenbon** – faktura/paragon + +- Przykładowy tekst (reklamacja) + **Letzte Woche habe ich online einen neuen Kopfhörer gekauft. Leider funktioniert er nicht – es gibt kein Sound! Ich habe den Kundenservice kontaktiert und sie sagten, ich soll den Artikel zurückschicken. Jetzt warte ich auf eine Erstattung oder einen Umtausch.** + + (_W zeszłym tygodniu kupiłem online nowe słuchawki. Niestety nie działają – nie ma dźwięku! Skontaktowałem się z obsługą klienta i powiedzieli, żebym odesłał produkt. Teraz czekam na zwrot pieniędzy lub wymianę._) + +- 10 Przykładowych zdań + 1. **Ich habe ein Handy online bestellt.** (_Zamówiłem telefon online_). + 2. **Das Produkt war kaputt, als es ankam.** (_Produkt był zepsuty, gdy dotarł_). + 3. **Die Kamera funktioniert nicht richtig.** (_Aparat nie działa poprawnie_). + 4. **Ich habe die Rechnung behalten.** (_Zachowałem fakturę_). + 5. **Der Kundenservice war sehr hilfsbereit.** (_Obsługa klienta była bardzo pomocna_). + 6. **Ich muss das Paket zur Post bringen.** (_Muszę zawieść paczkę na pocztę_). + 7. **Kann ich mein Geld zurückbekommen?** (_Czy mogę dostać zwrot pieniędzy?_). + 8. **Der Verkäufer hat einen Umtausch angeboten.** (_Sprzedawca zaproponował wymianę_). + 9. **Ich habe den defekten Artikel zurückgeschickt.** (_Odesłałem wadliwy produkt_). + 10. **Nächstes Mal kaufe ich im Geschäft!** (_Następnym razem kupię w sklepie!_). + +- Przydatne zwroty: + - **Es tut mir leid, aber...** – Przykro mi, ale... + - **Ich möchte reklamieren.** – Chcę złożyć reklamację. + - **Wo ist die Garantie?** – Gdzie jest gwarancja? + - **Ich verlange eine Lösung!** – Żądam rozwiązania! \ No newline at end of file