diff --git a/.obsidian/workspace.json b/.obsidian/workspace.json index a8945e7..932f6c0 100644 --- a/.obsidian/workspace.json +++ b/.obsidian/workspace.json @@ -13,7 +13,7 @@ "state": { "type": "markdown", "state": { - "file": "HISTORIA 16.05.2025.md", + "file": "notes/HISTORIA 16.05.2025.md", "mode": "source", "source": false }, @@ -113,7 +113,7 @@ "state": { "type": "outgoing-link", "state": { - "file": "HISTORIA 16.05.2025.md", + "file": "notes/HISTORIA 16.05.2025.md", "linksCollapsed": false, "unlinkedCollapsed": true }, @@ -142,7 +142,7 @@ "state": { "type": "outline", "state": { - "file": "HISTORIA 16.05.2025.md", + "file": "notes/HISTORIA 16.05.2025.md", "followCursor": false, "showSearch": false, "searchQuery": "" @@ -157,8 +157,8 @@ "state": { "type": "calendar", "state": {}, - "icon": "lucide-file", - "title": "Plugin no longer active" + "icon": "calendar-with-checkmark", + "title": "Calendar" } }, { @@ -167,8 +167,8 @@ "state": { "type": "review-queue-list-view", "state": {}, - "icon": "lucide-file", - "title": "Plugin no longer active" + "icon": "SpacedRepIcon", + "title": "Notes Review Queue" } }, { @@ -190,6 +190,16 @@ "icon": "SpacedRepIcon", "title": "Notes Review Queue" } + }, + { + "id": "910ebeccf172cba3", + "type": "leaf", + "state": { + "type": "side-panel-control-view", + "state": {}, + "icon": "viewIcon", + "title": "Markdown-Autocomplete" + } } ], "currentTab": 6 @@ -216,9 +226,12 @@ "obsidian42-brat:BRAT": false } }, - "active": "0af38a9755868e2b", + "active": "801cb97c4f56dcb9", "lastOpenFiles": [ - "HISTORIA 16.05.2025.md", + "notes/HISTORIA 16.05.2025.md", + "notes/HISTORIA 16.05.2025.md", + "2025-05-16.md", + "notes/POLSKI 16.05.2025.md", "Welcome.md" ] } \ No newline at end of file diff --git a/HISTORIA 16.05.2025.md b/HISTORIA 16.05.2025.md deleted file mode 100644 index 25dab42..0000000 --- a/HISTORIA 16.05.2025.md +++ /dev/null @@ -1,178 +0,0 @@ -## **1. Sejm Wielki (1788–1792)** - -- **Nazwy alternatywne**: Sejm Czteroletni, Sejm Konstytucyjny. - -- **Kontekst historyczny**: - - - Reakcja na osłabienie Polski po I rozbiorze (1772). - - - Próba reform w oblicku zagrożenia ze strony Rosji, Prus i Austrii. - - - Wpływ oświecenia i rewolucji amerykańskiej/francuskiej. - -- **Przebieg**: - - - **Data**: 1788–1792. - - - **Miejsce obrad**: Warszawa. - - - **Skład**: Podwojenie liczby posłów (izba niższa – Izba Poselska). - - - **Frakcje**: - - - **Stronnictwo Patriotyczne** (Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, król Stanisław August Poniatowski) – dążyło do reform. - - - **Stronnictwo Hetmańskie** (magnaci przeciwni zmianom, np. Szczęsny Potocki). - -- **Reformy**: - - - **Wojskowe**: Zwiększenie armii do 100 tys. żołnierzy. - - - **Polityczne**: Zniesienie Rady Nieustającej (1789), przywrócenie władzy sejmików. - - - **Społeczne**: Prawa dla mieszczan (prawo do nabywania ziemi, dostęp do urzędów – tzw. **uchwała miejska** z 1791). - -- **Skutki**: - - - Przygotowanie gruntu pod Konstytucję 3 Maja. - - - Wzrost napięć z Rosją i wewnętrznych sporów. - - ---- - -## **2. Konstytucja 3 Maja (1791)** - -- **Podstawowe informacje**: - - - **Data uchwalenia**: 3 maja 1791 r. - - - **Miejsce**: Warszawa. - - - **Znaczenie**: Pierwsza w Europie, druga na świecie (po amerykańskiej) nowoczesna konstytucja. - -- **Główne postanowienia**: - - - **Ustrój**: Monarchia dziedziczna (po śmierci Stanisława Augusta tron dla dynastii Wettynów). - - - **Podział władzy**: - - - **Władza ustawodawcza**: Sejm (izba niższa – Izba Poselska, izba wyższa – Senat). - - - **Władza wykonawcza**: Król i Straż Praw (rząd). - - - **Władza sądownicza**: niezawisłe sądy. - - - **Zniesienie liberum veto i wolnej elekcji**. - - - **Prawa obywatelskie**: Tolerancja religijna, ale katolicyzm jako religia panująca. - - - **Chłopi**: Ochrona prawna (wprowadzenie **opieki prawnej**), ale bez zniesienia poddaństwa. - -- **Reakcje**: - - - **Kraj**: Entuzjazm mieszczaństwa i postępowej szlachty; sprzeciw magnaterii. - - - **Międzynarodowa**: Rosja i Prusy uznały konstytucję za zagrożenie; ciche poparcie Francji. - -- **Skutki**: - - - Zjednoczenie opozycji magnackiej (Targowica). - - - Wojna w obronie konstytucji (1792). - - ---- - -## **3. Konfederacja targowicka (1792)** - -- **Przyczyny**: - - - Sprzeciw magnaterii wobec reform Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 Maja. - - - Obawa przed utratą przywilejów. - - - Wsparcie Rosji (Katarzyna II). - -- **Przebieg**: - - - **Data zawiązania**: 14 maja 1792 r. w Targowicy (dziś Ukraina). - - - **Przywódcy**: Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski. - - - **Wojna polsko-rosyjska (1792)**: - - - Bitwy pod **Zielencami** (zwycięstwo Polaków, Józef Poniatowski) i **Dubienką** (Tadeusz Kościuszko). - - - Klęska Polski z powodu przewagi Rosji i zdrady króla (przystąpienie do Targowicy). - -- **Skutki**: - - - **II rozbiór Polski (1793)**: Rosja i Prusy anektują kolejne ziemie. - - - Unieważnienie Konstytucji 3 Maja. - - - Upadek autorytetu króla Stanisława Augusta. - - ---- - -## **4. Powstanie Kościuszkowskie (1794)** - -- **Przyczyny**: - - - Reakcja na II rozbiór i rosnące represje. - - - Inspiracja rewolucją francuską. - - - Bunt przeciwko redukcji wojska polskiego przez Rosję. - -- **Przebieg**: - - - **Wybuch**: 24 marca 1794 r. w Krakowie – Tadeusz Kościuszko ogłasza **Akt Powstania**. - - - **Uniwersał Połaniecki** (7 maja 1794): - - - Zniesienie poddaństwa chłopów (w zamian za udział w walkach). - - - Ograniczenie pańszczyzny. - - - **Bitwy**: - - - **Racławice** (4 kwietnia 1794) – zwycięstwo kosynierów (Bartosz Głowacki). - - - **Warszawa** (powstanie ludowe pod wodzą Jana Kilińskiego). - - - **Maciejowice** (10 października 1794) – klęska, Kościuszko ranny i wzięty do niewoli. - - - **Rzeź Pragi** (4 listopada 1794) – stłumienie powstania przez wojska Suworowa. - -- **Skutki**: - - - **III rozbiór Polski (1795)** – utrata niepodległości na 123 lata. - - - Represje wobec uczestników (konfiskaty majątków, więzienia). - - - Symbol oporu i walki o wolność (inspiracja dla przyszłych pokoleń). - - ---- - -### **Kluczowe postacie**: - -- **Tadeusz Kościuszko** – przywódca powstania. - -- **Hugo Kołłątaj** – współautor Konstytucji 3 Maja. - -- **Stanisław August Poniatowski** – król, inicjator reform. - -- **Jan Kiliński** – przywódca powstania w Warszawie. - - -### **Znaczenie ogólne**: - -- Ostatnie próby ratowania niepodległości Rzeczypospolitej. - -- Demonstracja siły ruchu patriotycznego mimo klęsk. - -- Dziedzictwo idei oświeceniowych i walki o demokrację. \ No newline at end of file diff --git a/notes/HISTORIA 16.05.2025.md b/notes/HISTORIA 16.05.2025.md index e69de29..25dab42 100644 --- a/notes/HISTORIA 16.05.2025.md +++ b/notes/HISTORIA 16.05.2025.md @@ -0,0 +1,178 @@ +## **1. Sejm Wielki (1788–1792)** + +- **Nazwy alternatywne**: Sejm Czteroletni, Sejm Konstytucyjny. + +- **Kontekst historyczny**: + + - Reakcja na osłabienie Polski po I rozbiorze (1772). + + - Próba reform w oblicku zagrożenia ze strony Rosji, Prus i Austrii. + + - Wpływ oświecenia i rewolucji amerykańskiej/francuskiej. + +- **Przebieg**: + + - **Data**: 1788–1792. + + - **Miejsce obrad**: Warszawa. + + - **Skład**: Podwojenie liczby posłów (izba niższa – Izba Poselska). + + - **Frakcje**: + + - **Stronnictwo Patriotyczne** (Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, król Stanisław August Poniatowski) – dążyło do reform. + + - **Stronnictwo Hetmańskie** (magnaci przeciwni zmianom, np. Szczęsny Potocki). + +- **Reformy**: + + - **Wojskowe**: Zwiększenie armii do 100 tys. żołnierzy. + + - **Polityczne**: Zniesienie Rady Nieustającej (1789), przywrócenie władzy sejmików. + + - **Społeczne**: Prawa dla mieszczan (prawo do nabywania ziemi, dostęp do urzędów – tzw. **uchwała miejska** z 1791). + +- **Skutki**: + + - Przygotowanie gruntu pod Konstytucję 3 Maja. + + - Wzrost napięć z Rosją i wewnętrznych sporów. + + +--- + +## **2. Konstytucja 3 Maja (1791)** + +- **Podstawowe informacje**: + + - **Data uchwalenia**: 3 maja 1791 r. + + - **Miejsce**: Warszawa. + + - **Znaczenie**: Pierwsza w Europie, druga na świecie (po amerykańskiej) nowoczesna konstytucja. + +- **Główne postanowienia**: + + - **Ustrój**: Monarchia dziedziczna (po śmierci Stanisława Augusta tron dla dynastii Wettynów). + + - **Podział władzy**: + + - **Władza ustawodawcza**: Sejm (izba niższa – Izba Poselska, izba wyższa – Senat). + + - **Władza wykonawcza**: Król i Straż Praw (rząd). + + - **Władza sądownicza**: niezawisłe sądy. + + - **Zniesienie liberum veto i wolnej elekcji**. + + - **Prawa obywatelskie**: Tolerancja religijna, ale katolicyzm jako religia panująca. + + - **Chłopi**: Ochrona prawna (wprowadzenie **opieki prawnej**), ale bez zniesienia poddaństwa. + +- **Reakcje**: + + - **Kraj**: Entuzjazm mieszczaństwa i postępowej szlachty; sprzeciw magnaterii. + + - **Międzynarodowa**: Rosja i Prusy uznały konstytucję za zagrożenie; ciche poparcie Francji. + +- **Skutki**: + + - Zjednoczenie opozycji magnackiej (Targowica). + + - Wojna w obronie konstytucji (1792). + + +--- + +## **3. Konfederacja targowicka (1792)** + +- **Przyczyny**: + + - Sprzeciw magnaterii wobec reform Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 Maja. + + - Obawa przed utratą przywilejów. + + - Wsparcie Rosji (Katarzyna II). + +- **Przebieg**: + + - **Data zawiązania**: 14 maja 1792 r. w Targowicy (dziś Ukraina). + + - **Przywódcy**: Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski. + + - **Wojna polsko-rosyjska (1792)**: + + - Bitwy pod **Zielencami** (zwycięstwo Polaków, Józef Poniatowski) i **Dubienką** (Tadeusz Kościuszko). + + - Klęska Polski z powodu przewagi Rosji i zdrady króla (przystąpienie do Targowicy). + +- **Skutki**: + + - **II rozbiór Polski (1793)**: Rosja i Prusy anektują kolejne ziemie. + + - Unieważnienie Konstytucji 3 Maja. + + - Upadek autorytetu króla Stanisława Augusta. + + +--- + +## **4. Powstanie Kościuszkowskie (1794)** + +- **Przyczyny**: + + - Reakcja na II rozbiór i rosnące represje. + + - Inspiracja rewolucją francuską. + + - Bunt przeciwko redukcji wojska polskiego przez Rosję. + +- **Przebieg**: + + - **Wybuch**: 24 marca 1794 r. w Krakowie – Tadeusz Kościuszko ogłasza **Akt Powstania**. + + - **Uniwersał Połaniecki** (7 maja 1794): + + - Zniesienie poddaństwa chłopów (w zamian za udział w walkach). + + - Ograniczenie pańszczyzny. + + - **Bitwy**: + + - **Racławice** (4 kwietnia 1794) – zwycięstwo kosynierów (Bartosz Głowacki). + + - **Warszawa** (powstanie ludowe pod wodzą Jana Kilińskiego). + + - **Maciejowice** (10 października 1794) – klęska, Kościuszko ranny i wzięty do niewoli. + + - **Rzeź Pragi** (4 listopada 1794) – stłumienie powstania przez wojska Suworowa. + +- **Skutki**: + + - **III rozbiór Polski (1795)** – utrata niepodległości na 123 lata. + + - Represje wobec uczestników (konfiskaty majątków, więzienia). + + - Symbol oporu i walki o wolność (inspiracja dla przyszłych pokoleń). + + +--- + +### **Kluczowe postacie**: + +- **Tadeusz Kościuszko** – przywódca powstania. + +- **Hugo Kołłątaj** – współautor Konstytucji 3 Maja. + +- **Stanisław August Poniatowski** – król, inicjator reform. + +- **Jan Kiliński** – przywódca powstania w Warszawie. + + +### **Znaczenie ogólne**: + +- Ostatnie próby ratowania niepodległości Rzeczypospolitej. + +- Demonstracja siły ruchu patriotycznego mimo klęsk. + +- Dziedzictwo idei oświeceniowych i walki o demokrację. \ No newline at end of file diff --git a/notes/POLSKI 16.05.2025.md b/notes/POLSKI 16.05.2025.md new file mode 100644 index 0000000..e69de29